Η τέχνη σου δίνει αυτό το εφόδιο, σε βοηθάει να κάνεις σκέψεις που δεν έχεις κάνει και να πας σε μέρη που δεν έχεις πάει.

Η Μαρία Φιλοπούλου είναι μία από τις σημαντικότερες ζωγράφους της παραστατικής ζωγραφικής. Αναζητά το φως, το φως που κρύβει μέσα της και το αποτυπώνει στον καμβά. Aγαπά το νερό και το αφήνει να “κυλά” πάνω στον καμβά της… Άνοιξε το ατελιέ της και μας φιλοξένησε για λίγο μέσα στον προσωπικό της παράδεισο…

Η ζωγραφική ήρθε ως μονόδρομος στην προσωπική σας απελευθέρωση ή ως μια τυχαία επιλογή;

Με το ένστικτο. Στόχευα στην αρχιτεκτονική, δεν είχα ποτέ φανταστεί την ενασχόληση μου με τη ζωγραφική. Στην οικογένεια δεν είχαμε καμία σχέση με τη ζωγραφική. Όταν έκανα ελεύθερο σχέδιο και προετοιμαζόμουν για τις εξετάσεις της αρχιτεκτονικής, μια καθηγήτρια, βλέποντας την κλήση μου, μου πρότεινε να δοκιμαστώ στην Καλών Τεχνών. Ένα καλοκαίρι λοιπόν είχα προτείνει σε μια φίλη ένα φροντιστήριο για την Καλών Τεχνών και έτσι πήγα μαζί της. Εκεί τους δύο πρώτους μήνες ήρθε ο έρωτας. Έτσι ξεκίνησε. Μετά με το ένστικτό μου και πάλι βρήκα το δάσκαλό μου, τον Leonardo Cremonini και γι’ αυτόν πήγα στο Παρίσι. Το ένστικτο έχει παίξει μεγάλο ρόλο στη ζωή μου και έτσι κάνω αυτό που αγαπώ.

Σπουδές δίπλα στον Leonardo Cremonini στο Παρίσι. Ποια κοινή στιγμή σας μετατράπηκε σε διδακτική ανάμνηση και συνεισέφερε στην μετέπειτα διαμόρφωσή σας;

Είχα διαλέξει ήδη τη ζωγραφική και είχα πάθος για την τέχνη αυτή. Ο δάσκαλός μου ήταν ένας φιλόσοφος και όλες οι στιγμές στο πλάι του ήταν μαθήματα ζωής. Θα σας πω όμως μια σκηνή που για εμένα λειτούργησε πολυεπίπεδα. Στην αρχή κι ενώ είχα πάει μία ημέρα στο εργαστήριό του, πριν δείξω δουλειά μου για να με πάρει να μαθητεύσω κοντά του, όταν μπήκα μέσα έδειχνε κάτι με τα χέρια του και ενώ έκανε μάθημα έλεγε: «Να κρατάς μόνο ό,τι αγαπάς». Εγώ τότε, πολύ νέα, έγραφα σε τετράδια φράσεις που το κύριο νόημά τους ήταν ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να κάνει μόνο ό,τι αγαπάει αληθινά. Αυτό ήταν κάτι σημαδιακό για εμένα. Με έμαθε να εμπιστεύομαι τις δυνάμεις μου και να έχω αυτοπεποίθηση για τη δουλειά μου. Μου δίδαξε πώς να κρατάω την όρεξη μου σαν φυλαχτό.

Ο δάσκαλός σας σας χαρακτήριζε σαν ένα πουλί που αναζητά το φως. Πώς είχε προκύψει αυτός ο χαρακτηρισμός;

Είχα καθίσει σε μια γωνία, είχα βάλει ένα τελάρο μπροστά και κοιτούσα την τζαμαρία γιατί έψαχνα να βρω το φως του Παρισιού. Ήταν και το κείμενο του Κρεμονίνι στην πρώτη μου έκθεση πάνω σ’ αυτό. Είχα μια ευρυγώνια θέαση λίγο περίεργη στα πρώτα μου έργα. Η εμμονή μου με το φως κρατάει από τότε. Όταν ξεκινάς να δουλεύεις, δεν ξέρεις τι σε ενδιαφέρει περισσότερο, αυτά προκύπτουν στην πορεία.

Έχετε κάποια ιεροτελεστία όταν ξεκινάτε ένα έργο;

Μου αρέσει να τελειώνω ένα-ένα τα έργα μου. Ξεκινάω από το πρωί και δουλεύω μέχρι αργά το απόγευμα ή και το βράδυ. Πολλές φορές, όταν περιμένω να στεγνώσει κάτι, συνεχίζω με κάποιο άλλο έργο. Δουλεύω λίγο περίεργα, η παλέτα μου είναι το πάτωμα ή και οι τοίχοι πολλές φορές.

Στα έργα σας μοιάζει να συνδέετε το φως με την προσωπική νοηματοδότηση που δίνετε στην ελευθερία και την απελευθέρωση.

Το νερό και το φως είναι η ελευθερία μου και αυτή η πεποίθηση αποτυπώνεται στα έργα μου, είναι αλήθεια. Είναι τελείως διαφορετικό το νοήμα της ελευθερίας για κάθε άνθρωπο. Για εμένα είναι τα δύο αυτά στοιχεία που τα αφήνω να με καθοδηγούν στην πορεία της ζωής μου.

Η τελευταία σας έκθεση στο Παρίσι είχε τίτλο «Το αντίδοτο του νερού».

Το νερό είναι αντίδοτο προς όλη την υπόλοιπη καθημερινή πραγματικότητα, το άγχος, το στρες. Είναι παράδεισος, είναι χαρά, είναι στιγμές λύτρωσης. Προσπαθώ να βγάζω στα έργα μου ό,τι πιο θετικό έχω και αυτά που ζωγραφίζω είναι μικρές πολύτιμες στιγμές μέσα στις οποίες θα ήθελα να ζω. Ζωγραφίζω τους κολυμβητές μου στους καταρράκτες και στη θάλασσα σε πόζες τελείως ελεύθερες, να μην είναι σφιγμένο το σώμα, να είναι στην απόλυτη ελευθερία και στην αίσθηση που παίρνουμε όταν δεν υπάρχει κανένα άλλο στοιχείο πολιτισμού παρά μόνο το στοιχείο της φύσης.

Η ελευθερία εμπεριέχει πολλές υποέννοιες. Υπάρχει η ελευθερία του λόγου, της έκφρασης, της σεξουαλικής ταυτότητας, του συναισθήματος κτλ. Μέσα στα χρόνια αποτυπώνετε τις διαφορετικές μορφές ελευθερίας με διαφορετικούς τρόπους π.χ ροή νερού-κάθαρση, γυμνό σώμα- ελεύθερος άνθρωπος. Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που μας καθιστά ανελεύθερους;

Έχουμε στιγμές ελευθερίας, αλλά δεν είμαστε ελεύθεροι. Στην Ελλάδα είμαστε σχετικά τυχεροί. Μιλάω πάντα για την πνευματική ελευθερία, για την ελευθερία του μυαλού. Ωστόσο, μπορεί τριγύρω να υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που μας κάνουν ανελεύθερους, αλλά το μυαλό να είναι ελεύθερο να σκέφτεται ακριβώς με τον τρόπο που θέλει χωρίς να επηρεάζεται, αυτή είναι η πραγματική ελευθερία για εμένα. Όσο μεγαλώνει κανείς, καταλαβαίνει ότι το μόνο που μπορεί να ελέγξει είναι ο τρόπος που σκέφτεται. Η τέχνη σου δίνει αυτό το εφόδιο, σε βοηθάει να κάνεις σκέψεις που δεν έχεις κάνει και να πας σε μέρη που δεν έχεις πάει.

Αναφέρατε πως θέλετε να ζωγραφίζετε εικόνες που παράγουν θετικά συναισθήματα. Στην αρχή της καριέρας σας ζωγραφίζατε λίγο πιο «σκοτεινά» αν μου επιτρέπετε τον όρο. Πώς έγινε αυτή η αλλάγη;

Τότε ζωγράφιζα εσωτερικούς χώρους. Ήταν λίγο ταμπού να ζωγραφίσεις τοπία σε εξωτερικό χώρο την εποχή που εγώ ξεκινούσα. Μετά έκανα τα θερμοκήπια, τις σκάλες και σιγά σιγά βγήκα στον εξωτερικό χώρο. Έκανα μια μελέτη στις παραλίες, μια σειρά έργων. Εκεί κατάλαβα ότι στα έργα μου είχε βγει κάτι πολύ προσωπικό και έτσι ελευθερώθηκα και στράφηκα προς το νερό. Βέβαια υπάρχουν κάποια έργα που ήταν οιωνός για την κλίση προς το νερό. Τα χρόνια ακόμα πριν πάω στο Παρίσι ζωγράφιζα κολυμβήτριες, κάποιες μικρές ακουαρέλες.

Αν επιλέγατε να ζήσετε μέσα σ’ ένα έργο σας, ποιο θα ήταν αυτό;

Θα μπορούσα να ζήσω μέσα σε όλα τα έργα μου, άλλωστε τα έχω βιώσει πρώτα πριν τα ζωγραφίσω. Θα αισθανόμουν ασφαλής και ελεύθερη. Λίγο πιο συγκεκριμένα ίσως επέλεγα τους κολυμβητές -ένα θέμα στο οποίο επανέρχομαι στα έργα μου. Οι κολυμβητές έχουν και στοιχεία από τον εαυτό μου. Είναι πολύ «εγώ» αυτό το θέμα των έργων μου.

Όπως σε όλες τις τέχνες έτσι και στη ζωγραφική υπάρχει η ενοχοποίηση του θετικού συναισθήματος;

Πιθανόν, αλλά προσωπικά δε με ενδιέφερε ποτέ να είμαι στη μόδα. Ζωγραφίζω κυρίως το φυσικό στοιχείο σε μια εποχή που γίνονται ευρέως αποδεκτές πιο σκληρές, πιο σκοτεινές εικόνες. Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο φθάνει να ολοκληρωθεί ένα έργο που αποπνέει ένα θετικό συναίσθημα, όπως αυτό της χαράς, είναι που του αποδίδει την αξία του. Ο τρόπος που έχεις αποτυπώσει κάτι, πώς έχεις εκφραστεί, αυτό που φαίνεται πίσω απ’ αυτό και η πορεία που έχεις ακολουθήσει, σίγουρα δείχνει αν είναι κάτι επιφανειακό ή αν είναι κάτι που έχει δουλευτεί σε βάθος. Αυτή η χαρά, λοιπόν, που κάποιος μπορεί να θεωρήσει επιφανειακή, δεν αποτυπώνεται εύκολα, θέλει αρκετή δουλειά.

Η ζωγραφική σας που την χαρακτηρίζετε παραστατική πιστεύετε ότι συνδιαλέγεται και με κάποιο άλλο ρεύμα-κίνημα ζωγραφικής;

Το αποτέλεσμα είναι παραστατικό. Έχω κομμάτια που είναι τελείως αφηρημένα αλλά με παρατήρηση, όπως έκανε και ο Πόλοκ. Αυτό που περιγράφει ότι κάνει με το τυχαίο, αντίστοιχα το ίδιο δουλεύω και εγώ. Παρατηρώ τη φύση λειτουργώντας με το τυχαίο, το οποίο στην πραγματικότητα είναι οργανωμένο τυχαίο, καθώς η παρατήρηση έχει γίνει επανελλειμένα. Παίρνω ερεθίσματα απ’ ό, τι παρατηρώ γύρω μου. Υπάρχουν και κομμάτια που είναι ρεαλιστικά, κυρίως οι φιγούρες, αλλά φυσικά δεν θα την χαρακτήριζα ποτέ αφηρημένη τη ζωγραφική μου. Μια θάλασσα μπορεί να την αποτυπώσω τυχαία και να βγει ένα αποτέλεσμα πιο παραστατικό από το να δουλέψω με έναν αμιγώς παραστατικό τρόπο.

Παρατηρώ τη φύση λειτουργώντας με το τυχαίο, το οποίο στην πραγματικότητα είναι οργανωμένο τυχαίο, καθώς η παρατήρηση έχει γίνει επανελλειμένα. Μια θάλασσα μπορεί να την αποτυπώσω τυχαία και να βγει ένα αποτέλεσμα πιο παραστατικό από το να δουλέψω με έναν αμιγώς παραστατικό τρόπο.

Επομένως η αντίθεση είναι ένα πολύ βασικό στοιχείο των έργων σας.

Ένα έργο για να έχει ενδιαφέρον πρέπει να είναι γεμάτο αντιθέσεις, αυτό είναι που προκαλεί και το ενδιαφέρον.

Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο «σωστός» τρόπος ανάγνωσης ενός έργου ζωγραφικής;

Δεν συνδιαλεγόμαστε καθημερινά με την τέχνη της ζωγραφικής αλλά από την άλλη ζωγραφίζουμε από νήπια, υπάρχει ανάγκη για επικοινωνία και έκφραση της εικόνας μέσα από αυτή. Οπότε η ζωγραφική είναι ένστικτο και είναι κάτι πολύ γνώριμο σε όλο τον κόσμο από πολύ μικρή ηλικία.

Όταν είσαι «ανοιχτός» βλέποντας ένα έργο και του επιτρέπεις να σε συγκινήσει, δεν χρειάζεται να έχεις ιδιαίτερες γνώσεις για να κάνεις την ανάγνωση. Βέβαια όσο εμβαθύνει κάποιος και ασχολείται περισσότερο με τη ζωγραφική, αποκτά μια εμπειρία που τον οδηγεί να λαμβάνει όλο και μεγαλύτερη χαρά όταν βλέπει ένα έργο γιατί σίγουρα το αντιλαμβάνεσαι διαφορετικά και βλέπει πράγματα που ίσως παλιότερα δεν θα έβλεπε. Για εμένα το πιο σημαντικό είναι να έχει κάποιος καθαρό βλέμμα και να είναι απαλλαγμένος από προκαταλήψεις, τότε μπορεί να κάνει μια «αγνή» και «καθαρή» ανάγνωση ενός ζωγραφικού έργου.

Με τις υπόλοιπες τέχνες πώς συνδιαλέγεται η ζωγραφική σας;

O διάλογος μεταξύ των τεχνών είναι πάντα ανοιχτός. Εμένα με γοητεύτει πολύ ο χορός, άλλωστε αν παρατηρήσετε και τους κολυμβητές είναι σαν να χορεύουν μέσα στο νερό.

Έχετε πει ότι έχετε εμμονή με τη ζωγραφική. Είστε χαρούμενη που έχετε αυτή την ευχάριστη εμμονή με την οποία συμπορεύεστε στη ζωή σας;

Δεν ξέρω αν θα το ευχόμουν σε κάποιον. Είναι δύσκολη η πορεία, έχεις έναν ανοιχτό διάλογο συνέχεια με τον εαυτό σου. Παίζεις συνέχεια με τα ορία σου και βλέπεις κάθε φορά πώς αυτά διαφοροποιούνται, είναι λίγο περίεργο. Τα έργα τα δουλεύω σύνεχεια και όταν αλλάζει το έργο με κάποια διαφοροποίηση που κάνω, το δουλεύω πάλι από την αρχή και πάλι από την αρχή και πάλι από την αρχή… Είσαι σε μια συνεχή αγωνία, υπάρχουν στιγμές χαράς αλλά υπάρχει και μια συνεχής αναζήτηση μέσα σου.

Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφετε τη σχέση σας με τη ζωγραφική, είναι σαν περιγράφετε έναν έρωτα με διάρκεια.

Ναι είναι έρωτας με διάρκεια. Είναι ωραίο αλλά και δύσκολο ταυτόχρονα. Ο έρωτας είναι μια ταλαιπωρία γενικότερα (γέλια).

All rights reserved 2020. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση όλου του κειμένου ή τμήματος αυτού καθώς και η αναπαραγωγή των φωτογραφιών χωρίς αναφορά στην πηγή και το συντάκτη/φωτογράφο.